Εν μέσω πανδημίας τα αντισηπτικά χεριών μετατράπηκαν σε είδος πρώτης ανάγκης, καταγράφοντας ένα κατακόρυφο άλμα ζήτησης, σε μία περίοδο που επιχειρούσαμε να ξορκίσουμε τον κορωνοϊό με κάθε δυνατό μέσο. Ομως πέντε χρόνια μετά και ενώ η συνήθεια της απολύμανσης των χεριών έχει εδραιωθεί σε σημαντικό βαθμό, η ΕΕ εξετάζει να ταξινομήσει την αιθανόλη – το βασικό δηλαδή συστατικό που χρησιμοποιείται σε πολλά τέτοια προϊόντα – στη λίστα με τις επικίνδυνες ουσίες, καθώς ενδέχεται να αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου.

Την αποκάλυψη αυτή έκαναν χθες οι «Financial Times», σημειώνοντας στο σχετικό δημοσίευμα ότι στις 10 Οκτωβρίου εσωτερικό έγγραφο που κατατέθηκε από ομάδα εργασίας του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Χημικών Προϊόντων (ECHA) χαρακτήρισε την αιθανόλη «τοξική ουσία». Μάλιστα, στη λίστα με τους πιθανούς κινδύνους εκτός από την καρκινογένεση συμπεριλήφθηκαν και οι επιπλοκές κατά την εγκυμοσύνη.

Το θέμα εντούτοις παραμένει ανοιχτό, καθώς έχει προγραμματιστεί να τεθεί στο… μικροσκόπιο των ειδικών της Επιτροπής Βιοκτόνων Προϊόντων (BPC) μεταξύ 25 και 28 Νοεμβρίου. Τότε συνεπώς θα αξιολογηθούν όλα τα δεδομένα και εφόσον κριθεί ότι η αιθανόλη είναι δυνητικά επικίνδυνη για τους καταναλωτές θα υπάρξει σχετική εισήγηση για την απόσυρσή της, όπως αναφέρεται στο ίδιο δημοσίευμα. Σε κάθε περίπτωση εντούτοις, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα είναι αυτή που θα λάβει τις τελικές αποφάσεις.

Επαναξιολόγηση

Είναι αξιοσημείωτο πως η επαναξιολόγηση της αιθανόλης έγινε από την αρμόδια Αρχή στην Ελλάδα, η οποία τον Μάρτιο του 2024 υπέβαλε στον ECHA την αναθεωρημένη έκθεση. Πιο συγκεκριμένα και όπως αναφέρεται στην επίσημη σελίδα του Οργανισμού, η έκθεση αυτή μελέτησε τη χρήση της αιθανόλης σε τρεις τύπους βιοκτόνων προϊόντων και συγκεκριμένα στους εξής:

• Προϊόντα υγιεινής του ανθρώπου, όπως απολυμαντικά χεριών.
• Απολυμαντικά και αλγοκτόνα που δεν προορίζονται για άμεση επαφή με ανθρώπους ή ζώα.
• Προϊόντα που χρησιμοποιούνται σε τομείς τροφίμων και ζωοτροφών.

Ετσι και στο πλαίσιο αυτό μελετήθηκαν ενδελεχώς οι πιθανές επικίνδυνες ιδιότητες της αιθανόλης, αξιολογώντας αφενός τους κινδύνους από τη χρήση της και αφετέρου την αποτελεσματικότητά τους.

Η αιθανόλη, όπως σημειώνει ο ECHA, είναι δραστική ουσία που χρησιμοποιείται ευρέως σε βιοκτόνα προϊόντα, όπως απολυμαντικά χεριών και επιφανειών. Ο λόγος, δε, που εξετάζεται η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητά της οφείλεται σε παλαιότερο ευρωπαϊκό κανονισμό για τα βιοκτόνα προϊόντα (BPR), που προέβλεπε τη διεξαγωγή ενός γενικότερου προγράμματος αξιολόγησης όλων των υφιστάμενων δραστικών ουσιών. Οταν όμως αυτό ξεκίνησε το 2000 διαπιστώθηκε πως ο φόρτος εργασίας ήταν μεγάλος και συνεπακόλουθα αποφασίστηκε η κατανομή της έρευνας μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Αυτός άλλωστε ήταν και ο λόγος που η Ελλάδα ανέλαβε την αξιολόγηση της αιθανόλης.

Είναι σημαντικό πάντως να υπογραμμιστεί πως έως και σήμερα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) συμπεριλαμβάνει τόσο την αιθανόλη όσο και την ισοπροπανόλη (γνωστή και ως ισοπροπυλική αλκοόλη) στη λίστα με τις ασφαλείς ουσίες και οι οποίες συνεπώς μπορούν να χρησιμοποιούνται για την υγιεινή των χεριών.

Ο αντίκτυπος στα νοσοκομεία

Εν τω μεταξύ και ανεξαρτήτως τελικού αποτελέσματος, το ενδεχόμενο της απόσυρσης της αιθανόλης έχει ήδη προκαλέσει προβληματισμό στην επιστημονική κοινότητα. «Ο αντίκτυπος στα νοσοκομεία θα είναι τεράστιος», ήταν η πρόβλεψη της Alexandra Peters, καθηγήτριας στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης και μέλος του δικτύου Clean Hospitals, μιλώντας στους «Financial Times».

«Οι λοιμώξεις που σχετίζονται με την υγειονομική περίθαλψη σκοτώνουν περισσότερους ανθρώπους κάθε χρόνο από ό,τι η ελονοσία, η φυματίωση και το AIDS μαζί. Η υγιεινή των χεριών, ειδικά με το αλκοολούχο αντισηπτικό, αποτρέπει ετησίως 16 εκατομμύρια λοιμώξεις παγκοσμίως» προσέθεσε. Οσο δε, για το πλύσιμο των χεριών με σαπούνι, η ίδια ανέφερε ότι πρόκειται για μία χρονοβόρα διαδικασία, που στερεί ανθρώπινους πόρους στα νοσοκομειακά περιβάλλοντα.